مهندس رضا شریفی: علی‌رغم رکود صنعت ساخت‌وساز در بازار ایران و قیمت‌های ثابت و حتی کاهشی مصالح ساختمانی ازجمله آهن و میلگرد، به دلیل تأمین نیاز داخل و کنترل قیمت‌ها از یک ماه گذشته تاکنون صادرات گندله و آهن اسفنجی متوقف‌شده است. این در حالی است که مشتریان صادراتی آهن کم نشده‌اند و تقاضا برای خرید شمش، میلگرد و بریکت در بازارهایی همچون امارات متحده عربی، عمان، ترکیه، ویتنام و تایلند رو به افزایش است.
افزایش ظرفیت تولید آهن اسفنجی و صادرات آن در شرایط حال حاضر کشور، می‌تواند راه گشای تأمین کسری بودجه، اشتغال‌زایی و ورود ارز به کشور باشد؛ البته حصول این اتفاق اعمال سیاست‌های مختلف و تدبیر مسئولین اقتصادی و صنعتی کشور در دولت سیزدهم را می‌طلبد تا ایران همچنان جزو تولیدکنندگان رده اول آهن اسفنجی بر پایه گاز در جهان باقی بماند.
حمایت از تولید آهن اسفنجی برای برقراری توازن زنجیره تولید فولاد و اشتغال‌زایی
کمبود برق و گاز بزرگ‌ترین ضربه را به تولید صنعت فولاد در سال جاری وارد کرد. گاز به‌عنوان منبع اصلی تأمین انرژی در کشور مورداستفاده قرار می‌گیرد و در صورت عدم توازن تولید و مصرف گاز، صنایع مصرف‌کننده انرژی همچون فولاد تحت تأثیر این کمبود قرار خواهند گرفت. رشد صنعت گاز کشور همپای سایر صنایع، روند تولید را پایدار و حصول اهداف برنامه‌ریزی‌شده را تسهیل می‌کند. چالش گاز برای فولادسازان در فصل‌های سرد سال، به چالش برق در فصل‌های گرم سال تبدیل می‌شود که برای آن نیز باید در راستای افزایش تولید تدابیری اندیشید؛ به‌خصوص تولید برق از منابع انرژی پاک همچون پنل‌های خورشیدی، توربین‌های بادی و یا حتی نیروگاه‌های اختصاصی گازی.
افزایش قیمت گاز هزینه تولید آهن اسفنجی و درنهایت محصولات فولادی را افزایش می‌دهد چراکه در ایران، صنعت تولید آهن اسفنجی کاملاً بر پایه بهره‌گیری از گاز تعریف‌شده است. این افزایش هزینه‌ها، تولید را از سوی شرکت‌های خصوصی توجیه‌پذیر نمی‌کند و توازن زنجیره تولید فولاد از بین می‌رود.
توجه به تولید و عرضه صحیح آهن اسفنجی ازآنجا اهمیت دارد که برای تولید 100 کیلوگرم شمش به 120 کیلوگرم آهن اسفنجی لازم و برای رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز 1404 که 55 میلیون تن فولاد است، باید اهتمام بیشتری به تولید این محصول داشت.
بنابراین، افزایش ظرفیت تولید آهن اسفنجی کشور با احداث کارخانه‌های تولیدی، اختصاص گاز و برق ارزان‌قیمت و حمایت از تولیدکنندگان این محصول استراتژیک می‌تواند به کاهش قیمت تمام‌شده فولاد، اشتغال‌زایی و همچنین توسعه اقتصادی کمک شایانی کند. توجه داشته باشید که میزان اشتغال در صنعت فولاد ایران بسیار بیشتر از استانداردهای جهانی است و گردش مالی از ابتدا تا انتهای این زنجیره حدود ۹۰۰ هزار میلیارد تومان و تقریباً دو برابر بودجه عمومی کشور برآورد شده است.
صادرات آهن اسفنجی راهی برای تأمین کسری بودجه
کشمکش‌های بسیاری که اخیراً پیرامون حذف ارز 4200 تومانی برای جبران کسری بودجه و جلوگیری از رانت‌خواری ایجادشده است، با نظرات مخالف و موافقی همراه بود که بین همه آنها یک نقطه مشترک وجود دارد و آن‌هم افزایش صادرات برای تأمین کسری بودجه بود. مطمئناً تأمل بیشتر روی چگونگی حذف ارز ترجیحی که یک اجبار است، می‌تواند به نتایج مطلوب‌تری منجر شود، اما افزایش صادرات کشور که آهن اسفنجی (بریکت) هم می‌تواند جزئی از آن باشد، مسیری است که در راستای تأمین کسری بودجه، ارزآوری و توسعه اقتصاد ملی باید پیمود.
همان‌طور که در بالا خاطرنشان کردم، ایران دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا و جزو تولیدکنندگان رده اول آهن اسفنجی بر پایه گاز در جهان است. آمار هشت‌ماهه امسال صادرات فولادی‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته در شمش، مقاطع طویل، محصولات و آهن اسفنجی هم رشد ۲۷ تا ۱۰۵ درصدی را نشان می‌دهد؛ البته که بیشترین درصد افزایش صادرات متعلق به آهن اسفنجی با رشد ۱۰۵ درصدی است که به ۸۲۷ هزار تن رسیده. این آمار نشان می‌دهد که بازار فولاد دنیا طالب آهن اسفنجی ایران است. ازآنجاکه روش تولید آهن اسفنجی به‌وسیله فرآیند میدرکس (MIDREX) پرکاربردترین روش احیاء بر مبنای استفاده از گاز و سبزترین روش حال حاضر است، می‌توان با افزایش تولید علاوه بر حفظ و کمک به محیط‌زیست، میزان صادرات را در این حوزه افزایش داد تا بسیاری از مشکلات اقتصاد ملی و ملت ما مرتفع گردد.
